Inleiding

In 1825 werd bij Koninklijk Besluit goedgekeurd het [hierna opgenomen] Reglement op ... Registers van bevolking ... [in] Zeeland. Op grond daarvan werd in 1826 het eerste bevolkingsregister van Breskens opgemaakt. Hierin was per woning de bevolking geregistreerd, met o.a. naam, beroep, geboortejaar en geboorteplaats. Dit bevolkingsregister werd gedurende een aantal jaren bijgehouden, d.w.z. wanneer een verandering optrad, b.v. door een verhuizing, dan werden de namen op de oorspronkelijke plaats doorgestreept, en opnieuw op de nieuwe plaats opgevoerd. Dat maakt het geheel niet erg overzichtelijk. In 1830 werd, conform het Reglement, weer een "schoon" register gemaakt.
Het hier gebruikte register berust bij het archief van de Gemeente Sluis, Nieuw Archief Breskens, inv.nr 458.

Ik heb geprobeerd de oorspronkelijke eerste versie uit 1826 te reconstrueren. Gelukkig waren de meeste doorhalingen zodanig uitgevoerd, dat de oorspronkelijke tekst nog wel (ongeveer) leesbaar was. De gegevens worden hier (vanwege de omvang) in vier stukken gepresenteerd. Daarbij worden de volgende gegevens weergegeven:
bullet huisnummer: in 1826 kregen alle woningen een huisnummer. In totaal werden 204 nummers uitgegeven. Sommige huizen bestonden uit meerdere woningen. Die hadden allen een nummer. Daarnaast waren er ook inwoners, die een kamer huurden in een woning. Een woning kon derhalve uit meerdere eenheden of units bestaan. Daarop slaat het in de kolom U vermelde:
bullet U of unitnummer: zie hierboven.
bullet p.nr of persoonsnummer: dit is het in het register gehanteerde volgnummer (per persoon)
bullet naam: het register bevat een kolom "naam" en een kolom "voornaam"; beide zijn hier samengevoegd
bullet S of burgelijke staat: d.w.z. gehuwd (h), weduwe of weduwnaar (w), ongehuwd (door mij blank gelaten)
bullet beroep
bullet R of Godsdienst (religie): rk (rooms katholiek), lu (luthers), of gereformeerd (door mij blank gelaten)
bullet lft of leeftijd: deze rubriek staat niet in het register maar is door mij voor de overzichtelijkheid berekend op grond van het wel opgegeven geboortejaar. Deze leeftijd is dus bij benadering.
bullet geb.jr: het opgegeven geboortejaar
bullet geb.plaats: de opgegeven geboorteplaats
bullet noot: indien er aanleiding is voor een opmerking, dan heb ik die in een noot gezet. De noten volgen direct na het betreffende huis.

Waarschuwing
Denk eraan, dat het bevolkingsregister opgesteld werd op grond van de mondelinge opgave van de bewoners van de huizen en niet op grond van officiële registers. Er komen daarom onnauwkeurigheden in voor, met name wat betreft geboortejaren, maar ook wat betreft namen. Het is derhalve aan te bevelen ook de officiële registers van de Burgerlijke Stand te raadplegen.

Publicatie

Gedeputeerde Staten van de Provincie ZEELAND; brengen bij deze ter kennisse van een ieder wien zulks aangaat, dat Zijne Majesteit, bij besluit van den 27 October 1825 no. 96, op den voordragt der Staten dezer Provincie heeft goedgekeurd, het navolgende

REGLEMENT op het daarstellen en houden van Registers van bevolking en inwoning binnen de Gemeenten der Provincie Zeeland.

Art. 1.	In alle de Gemeenten in de Provincie Zeeland zal worden aangelegd, en door de zorg der Hoofden van de Plaatselijke Besturen worden bijgehouden, een register van bevolking en inwoning, overeenkomstig het ten deze gevoegd model.
2.	De Hoofden der Plaatselijke Besturen zullen zorgen, dat dadelijk na de afkondiging dezer, alle de woonhuizen in de gemeenten met een doorlopend nummer worden gekenmerkt. Dit nummer zal in olie-verw, ter grootte van 50 strepen, op de post der deur of op eene andere zigtbare plaats aan de voorzijde van het gebouw worden gesteld.
3.	Gemeenten welke meer dan honderd woonhuizen bevatten, kunnen in wijken worden verdeeld, en zal in dat geval, nevens het nummer, de wijk waartoe ieder huis behoort, worden vermeld.
4.	Ieder Eigenaar zal verpligt zijn dit nummer steeds zigtbaar te doen onderhouden.
5.	Al wie binnen eene Gemeente verhuist of in dezelve zijn vast verblijf of woning komt vestigen, of uit dezelve met er woon vertrekt, is verpligt daarvan binnen veertiendagen na die verhuizing of vestiging, en voor het verlaten der Gemeente, aan het Hoofd van het Plaatselijk Bestuur of aan den Wijkmeester zijner wijk kennis te geven, en alle zoodanige opgaven mede te deelen, als tot invulling van of aantekening bij het Register van bevolking benoodigd zijn.
6.	De Hoofden der Huisgezinnen zullen zorgen dat deze aangifte voor hunne vrouwen, inwonende kinderen, bloed- of aanverwanten en inwonende dienst- of werkboden, geschiede.
7.	De veranderingen welke door geboorte of overlijden in de bevolking ontstaan, zullen, ten gevolge der aangiften bij den Burgerlijken Stand, in het bevolkings-register worden aangeteekend.
8.	Het Hoofd van het Plaatselijk Bestuur zal zorgen, dat tweemaal in het jaar, in de maanden Junij en December, van huis tot huis worde rond gegaan, ten einde zich te verzekeren, dat alle opgaven betrekkelijk de veranderingen in het Personeel der Huisgezinnen en van derzelver verhuizing zijn gedaan en aangeteekend, en ingeval van verzuim, de noodige aanvulling van het Register doen bewerkstelligen.
9.	In Gemeenten welke in wijken zijn verdeeld, zal deze werkzaamheid aan Wijkmeesters door het Plaatselijk bestuur, in of buiten hetzelve benoemd en aangesteld, kunnen worden opgedragen.
10.	Bij deze opnemingen zal het Hoofd des Huisgezins verpligt zijn, omtrent alle de leden van hetzelve, de gevorderde opgave mede te deelen, zoo verre hij daartoe in staat is, en voorts worden nagegaan of in hetzelve eenige verandering is ontstaan, welke nog niet was aangeteekend.
11.	Bij den eersten omgang ten gevolge van dit Reglement te doen, zullen van ieder huisgezin, alle de inlichtingen omtrent de daartoe behoorende personen worden opgenomen, ten einde daarna het Register op te maken.
12.	Het Register van Bevolking zal naar de volgorde der woonhuizen in de Gemeente worden opgemaakt, en zullen daarin van ieder huisgezin, de namen en verdere opgaven omtrent ieder lid van hetzelve worden vermeld; de inrigting zal wijders zoodanig moeten zijn, dat tusschen ieder nummer der woningen eene genoegzame ruimte worde gelaten, om daarin de nieuwe bewoners te kunnen vermelden.
13.	Om de vijf jaren zal een nieuw Register worden aangelegd, of zoo veel eerder als noodzakelijk zal worden bevonden; het alsdan vervallende, zal door het Hoofd van het Plaatselijk Bestuur gesloten en geteekend, ter Plaatselijke Secretarij worden gedeponeerd.
14.	In de Steden, waar te dezer zake bij de algemeene Reglementen van Policie, of bij afzonderlijke verordeningen, bepalingen bestaan, zullen dezelve in kracht blijven, mits niet strijdig met den inhoud van dit Reglement, en zullen in allen gevalle de Registers van Bevolking, de opgave in het ten deze gevoegde model voorkomende, moeten inhouden.
15.	De overtredingen van Art. 4, 5, 6 en 10, zullen worden gestraft met eene boete van twee gulden, of bij onvermogen met eene gevangenisstraf van een dag.
16.	De overtredingen tegen dit Reglement, zullen bij behoorlijk proces-verbaal worden geconstateerd, hetwelk voor den Vrederegter van het Kanton, volgens de bestaande wetten, zal worden vervolgd.
17.	De vervolging zal echter geen plaats hebben, wanneer de bekeurde binnen drie dagen na dat het proces-verbaal ter zijner kennis is gebragt, de boete in handen van den Plaatselijken Ontvanger, met voorkennis van het Hoofd van het Plaatselijk Bestuur, zal hebben voldaan.
18.	De boeten volgens dit Reglement verbeurd, komen ten voordeele van de Gemeente-kas.
	En op dat niemand hiervan onwetend zij, zal deze in de Steden en gemeenten binnen deze Provincie worden afgekondigd en aangeplakt, waar dit gewoon is te geschieden.
	Gedaan ter Vergadering van de Gedeputeerde Staten van Zeeland, te Middelburg, den 28 November 1825
	De Gedeputeerde Staten voornoemd, VAN DOORN, vt Ter ordonnantie van dezelve, VAN DER HEIM

bron: Middelburgsche Courant, 3 December 1825.

De verdeling naar religie was als volgt:

sexe	leeftijd	gereformeerd		rooms katholiek		luthers		totaal
mannen	18 jaar en ouder	278		33		4
	onder de 18 jaar	231		15		1
	tesamen		*509*		48		5	*562*
vrouwen	18 jaar en ouder	292		25		0
	onder de 18 jaar	253		12		0
	tesamen		*545*		37		0	*582*
onbekend			2					2
			*1056*		85		5	*1146*

De leeftijdsopbouw en de burgerlijke staat was als volgt:

sexe	burg.staat	leeftijdsgroep (in jaren)
		0-9	10-19	20-29	30-39	40-49	50-59	60-69	70-79	80-89	>90jr	totaal
mannen	ongehuwd	162	98	59	18	6	4	-	-	1	1
	gehuwd	-	-	35	63	41	33	20	8	1	-
	weduwnaar	-	-	-	-	-	3	6	-	1	-
	totaal	162	98	94	81	47	40	26	8	3	1	560

vrouwen	ongehuwd	174	103	44	11	7	3	-	-	-	-
	onbekend	-	-	-	1	1	-	-	-	-	-
	gehuwd	-	-	46	71	37	30	11	5	-	-
	weduwe	-	-	-	2	7	12	8	6	1	-
	totaal	174	103	90	85	52	45	19	11	1	-	580

man/vrouw	totaal	336	201	184	166	99	85	45	19	4	1	1140

Opm: Van zes personen ontbreken enige gegevens. Deze zijn hier dus niet opgenomen.

Opmerkelijk in deze tabel is het feit, dat de mannen een oudere leeftijd bereiken dan de vrouwen, en dat zij dat bovendien in de gehuwde staat doen. Kennelijk waren deze mannen ondanks de leeftijd toch een (financiëel?) aantrekkelijke partij. De twee vrouwen, waarvan de burgerlijke staat niet werd vermeld, waren mogelijk ongehuwde moeders.

Bevolkingsregister Breskens 1826

Deel 1 : inleiding en toelichting

Inhoud

Inleiding

Reglement

Publicatie

Gedeputeerde Staten van de Provincie ZEELAND; brengen bij deze ter kennisse van een ieder wien zulks aangaat, dat Zijne Majesteit, bij besluit van den 27 October 1825 no. 96, op den voordragt der Staten dezer Provincie heeft goedgekeurd, het navolgende

REGLEMENT op het daarstellen en houden van Registers van bevolking en inwoning binnen de Gemeenten der Provincie Zeeland.

Statistische gegevens

Kadastrale atlas Breskens