1

14-12-1582

25-12-1582

Zeeland, Brabant, Staten generaal

2

21-12-1582

01-01-1583

15-05-1795

16-05-1795

31-12-1805

Zeeuws Vlaanderen

1, 2

3

01-01-1583

12-01-1583

Holland

4

30-06-1700

12-07-1700

Gelderland

5

30-11-1700

12-12-1700

Utrecht, Overijssel

6

31-12-1700

12-01-1701

Groningen, Friesland

6a

01-03-1583 Ju
19-11-1594 Gr

12-03-1583 Gr
10-11-1594 Ju

[Groningen (stad)]

3

7

30-04-1701

12-05-1701

Drenthe

4

8

16-11-1583

27-11-1583

Munster (bisdom), Kleef

9

02-11-1583

13-11-1583

Gulik-Berg

10

03-11-1583

14-11-1583

Keulen (bisdom)

11

10-02-1583

21-02-1583

Luik (bisdom)

12

04-10-1582

14-10-1582

<algemeen>

13

09-12-1582

20-12-1582

04-10-1793

05-10-1793

31-12-1805

Frankrijk

5

13a

21-09-1792

22-09-1792

31-12-1805

republikeinse kalender

14

18-02-1700

01-03-1700

Duitsland (protestant)

6

15

18-02-1700

01-03-1700

Denemarken

7

16

1200

24-03-1751 (8)

Engeland (boodschapsperiode)

8

16a

02-09-1752

14-09-1752

Engeland

8

17

17-02-1753

01-03-1753

Zweden

9

--

765

pasen

1.

Kerstmis 1582 werd toen op 1 jan. 1583 gevierd.

2.

Zeeuws Vlaanderen kwam bij het Tractaat van Den Haag van 16 mei 1795 aan Frankrijk. Ik heb deze datum gekozen als ingangsdatum van de republikeinse kalender in Zeeuws Vlaanderen. In de praktijk zal de Franse datum pas ingevoerd zijn, nadat het gebied op 31 aug. 1795 (14 Fruc. III) als het departement Sas van Gent tot een afzonderlijke administratie was gemaakt.

3.

De stad Groningen voerde op 1 mrt. 1583 de Gregoriaanse kalender is; op 1 maart volgde 12 maart. In 1594 ging men evenwel weer terug op de Juliaanse kalender, die immers in de omgeving nog steeds werd gebruikt. Op 19 november 1594 (Greg.) volgde toen 10 november (Juliaans).
Over deze data bestaat nog steeds verwarring. Dr. J. Smit, waar ik mij hier op baseer, vermeldt in zijn artikel "De invoering van de Gregoriaansche tijdrekening in de Noordelijke Nederlanden" (verschenen in de Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, VIe reeks, deel VIII, 1929) dat Philips II op 10 jan. 1583 te Doornik een edict had uitgevaardigd, dat de 11e februari zou tellen voor de 21e februari, maar dat dat edict pas op 28 februari binnen de stad Groningen werd bekend gemaakt, en dat op grond daarvan op 1 maart is gevolgd 12 maart. [Daarentegen vermeldt het Diarium van Egbert Alting 1553-1594 (stadssecretaris van Groningen) (uitgeg. als deel 111 in de reeks Rijks Geschiedkundige Publicatiën, grote serie, op p.578, eerst "Donderdach 28 februarii 1583", en daarna volgt "Vrijdach 11 Martii 1583, de anders der eerste soll gewest zijn". <email Rob van Drie, Centraal Bureau voor genealogie>]. Over de terugkeer tot de oude stijl vermeld Smit: "In het protocol van civiele zaken van den secretaris Johannes Julsingh volgt op "Saterdach. den 19 November 1594, Sondach den 10 November 1594 stil.vet.," en wordt de terugkeer tot den ouden stijl aldus meegedeeld: "De olde stil weder angenommen ende sulckes van den predickstoul affgecundiget"." (op.cit. p130). [Daarentegen meldt Rob van Drie dat volgens het ordonnantieboek van de stad Groningen, op 20 nov. 1594 n.s. is gevolgd 11 nov. 1594 o.s.] In beide gevallen zal zo'n overgang enige tijd gekost hebben.

4.

Hemelvaartsdag en pinksteren werden in het overgangsjaar nog gevierd volgens de "oude" kalender. D.w.z. pinksterzondag viel op 8 juni 1701 O.S. of wel 19 juni 1701 N.S.

5.

De republikeinse kalender werd op 5 okt. 1793 ingevoerd, maar werd geacht begonnen te zijn op 22 sept. 1792 (uitroepen van de republiek), of wel 1 Vendémiaire I. Na 10 Nivôse XIV (31 dec. 1805) verviel deze kalender en ging men weer over op de Gregoriaanse kalender.

6.

In Duitsland gingen de protestante gebieden in 1700 over op de Gregoriaanse kalender. Daarbij introduceerde men tegelijkertijd een "verbeterde" paasdatumberekening, die in Duitsland tot 1775 werd gehanteerd. Als gevolg daarvan week de paasdatum in de jaren 1724 en 1744 af van die bij de katholieken.

7.

Denemarken volgde in dit opzicht Duitsland, maar vierde pasen in 1724 met de katholieken, in 1744 met de Duitse protestanten.

8.

Engeland (en de kolonien) kende een voor onze streken bijzondere kalenderrekening. Men was daar (sinds ca. 1200) de boodschapsstijl blijven hanteren, waarbij het jaar per 25 maart (Maria boodschap) van jaartal wisselde, d.w.z. op 24 maart 1740 volgde 25 maart 1741. In 1752 sloot men aan bij de rest van NoordWest Europa: allereerst ging men over op nieuwjaarsstijl: op 31 december 1751 volgde niet meer 1 januari 1751 maar 1 januari 1752. Dat betekent, dat de data 1 januari 1751 t/m 24 maart 1751 in Engeland niet voorkomen. Vervolgens ging men over op de gregoriaanse kalender, op 2 september 1752 (Juliaans) volgde toen 14 september 1752 (Gregoriaans).

9.

Zweden is een bijzonder geval. Men wilde in 1700 de datumovergang niet schoksgewijs doen plaatsvinden, en besloot daarom vanaf 1700 elf keer het schrikkeljaar over te slaan, te beginnen met het jaar 1700. In 1744 zou men dan "bij" zijn. In 1704 en 1708 vergat men deze regel evenwel toe te passen en in 1712 keerde men terug tot de Juliaanse kalender door een extra schrikkeldag (30 febr. 1712!) toe te voegen. In 1753 ging men uiteindelijk definitief over op de Gregoriaanse kalender. Ook de paasdatumberekening wijkt af. Zie verder ook de helpfile (onder de tab Regio gegevens).